به گزارش یورونیوز، یک گزارش محرمانه جدید آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان میدهد که بازرسان این نهاد قصد داشتند در روز ۱۳ ژوئن، همزمان با آغاز حملات اسرائیل به ایران، از تأسیسات هستهای اصفهان بازدید کنند؛ برنامهای که به دلیل حملات لغو شد. برخی گزارشها حاکی است که ذخایر اورانیوم غنیشده با درصد بالا در این مرکز نگهداری میشده است.
این گزارش که روز چهارشنبه در اختیار کشورهای عضو قرار گرفت، به دست خبرگزاریهای بینالمللی همچون رویترز و آسوشیتدپرس رسیده و بخشهایی از آن منتشر شده است. لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال، نیز جزئیات بیشتری را از طریق پلتفرم ایکس (توییتر سابق) منتشر کرده است.
توقف فعالیتهای نظارتی پس از حملات
بر اساس این گزارش، پس از آغاز حملات نظامی آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران، آژانس با موافقت تهران به دلایل ایمنی، همه فعالیتهای میدانی نظارت و راستیآزمایی در ایران را متوقف کرد.
لغو معرفینامه بازرسان
گزارش همچنین نشان میدهد که ایران در ماه اوت معرفینامه دو بازرس باتجربه آژانس را لغو و ورود آنان به کشور را ممنوع کرد. دلیل این اقدام، انتقال اشتباهی اسناد داخلی از مرکز فردو به وین عنوان شده بود. با این حال، آژانس تأکید کرده که این اقدام غیرموجه است و محرمانگی اسناد نقض نشده است.
تداوم محدودیتها و نگرانیها
از زمان حملات، مقامات ایرانی دسترسی بازرسان به تأسیسات آسیبدیده را مسدود کردهاند. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، در گفتوگو با گاردین گفته است که میان ایران و آژانس «شکاف شدیدی از بیاعتمادی» وجود دارد و تهران نگران انتقال اطلاعات جمعآوریشده به اسرائیل است.
بنبست در تحقیقات ششساله
به نقل از گزارش آژانس، تحقیقات ششساله درباره مواد هستهای اعلامنشده در ایران همچنان بدون پیشرفت باقی مانده و در دوره اخیر هیچ تعاملی بین تهران و آژانس در این زمینه صورت نگرفته است.
پیشنهادهای متقابل ایران و آژانس
ایران پس از حملات، ترتیبات جدیدی برای همکاری با آژانس پیشنهاد داد که شامل بازرسی «مورد به مورد» از تأسیسات سالم و تعویق یکماهه ارائه گزارش درباره مراکز کلیدی آسیبدیده بود. به نوشته لارنس نورمن، این پیشنهاد به معنای بهتعویقانداختن بازرسیها و ایجاد دست بالا برای ایران در مذاکرات بعدی بود؛ موضوعی که با مخالفت آژانس روبهرو شد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، ۱۵ اوت اعلام کرد که اجرای توافقنامه پادمان نباید تحت هیچ شرایطی تعلیق شود و از ایران خواست گزارشهای ویژه درباره ذخایر اورانیوم و وضعیت تأسیسات آسیبدیده ارائه دهد. او همچنین بر بهروزرسانی «پرسشنامه اطلاعات طراحی» (DIQ) تأکید کرد. با وجود مذاکرات ۲۲ اوت میان دو طرف، هیچ توافق عملی حاصل نشد و گفتوگوها برای هفتههای آینده در وین برنامهریزی شده است.
ذخایر اورانیوم و آخرین بازرسیها
طبق برآورد آژانس، ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران تا ۱۳ ژوئن به ۴۴۰.۹ کیلوگرم رسیده که نسبت به ماه مه ۳۲ کیلوگرم افزایش نشان میدهد. ذخایر ۲۰ درصدی نیز ۱۸۴.۱ کیلوگرم اعلام شده که کاهش ۹۰.۴ کیلوگرمی را نسبت به گزارش قبلی نشان میدهد.
آخرین بازرسی از فردو ۱۰ ژوئن انجام شد که در آن زمان تعداد سانتریفیوژها بدون تغییر باقی مانده بود. ایران دو روز بعد آژانس را از برنامه جایگزینی سانتریفیوژهای IR-1 با مدل پیشرفتهتر IR-6 مطلع کرد، اما به نظر میرسد حملات اسرائیل این روند را متوقف کرده باشد.
در نطنز، آخرین حضور آژانس ۲۷ مه ثبت شده است. بازرسی آزمایشی از تأسیسات جدید نیز ۱۱ ژوئن انجام شد، اما ایران هنوز «پرسشنامه اطلاعات طراحی» مربوط به آن را ارائه نکرده است.
رافائل گروسی روز چهارشنبه به رویترز گفت که مذاکرات برای ازسرگیری بازرسیها نباید ماهها طول بکشد و توافقی سریع، حتی در همین هفته، ضروری است.
