چین با رونمایی از ناو هواپیمابر «فوجیان» در نوامبر ۲۰۲۵، مرحله تازهای از توسعه نظامی دریایی خود را آغاز کرده است؛ مرحلهای که به باور کارشناسان میتواند موازنه قدرت در غرب اقیانوس آرام را دگرگون کند.
فوجیان با وزنی حدود ۸۰ هزار تن و توان حمل نزدیک به ۷۰ هواگرد، پیشرفتهترین ناو هواپیمابر چین به شمار میرود و نخستین شناور این کشور است که از عرشه مسطح و سامانه پرتاب الکترومغناطیسی استفاده میکند؛ قابلیتی که پیش از این تنها در ناوهای آمریکایی وجود داشت.
ویژگیهای فنی که چین را به سطحی بالاتر میبرد
فوجیان با بهرهگیری از سیستمهای جدید پرتاب، قادر است جنگندهها و هواپیماهای هشدار زودهنگام را با وزن بیشتر و سوخت و مهمات کامل روانه عملیات کند. این موضوع علاوه بر افزایش برد پرواز، توان تهاجمی و دفاعی نیروی دریایی چین را نیز بهطور چشمگیری ارتقا میدهد. کارشناسان میگویند این ناو در مقایسه با دو ناو پیشین، «لیائونینگ» و «شاندونگ»، جهشی واضح در فناوری و قدرت عملیاتی ایجاد کرده است.
رسانههای دولتی چین از فوجیان به عنوان «نقطه عطف بزرگ» یاد کردهاند؛ نشانهای از جسارت تازه پکن در پیشبرد نوعی «دیپلماسی قدرتنمایی دریایی» مشابه آنچه آمریکا طی دههها در جهان انجام داده است.
نقش راهبردی فوجیان در مناقشههای منطقهای
پکن تایوان را بخشی از قلمرو خود میداند و احتمال توسل به زور را رد نکرده است. کارشناسان میگویند حضور فوجیان در شرق تایوان میتواند خطوط دفاعی این جزیره را از سمت اقیانوس آرام تحت فشار قرار دهد و پشتیبانی بالقوهای برای عملیات آبیخاکی ایجاد کند.
در عین حال، شبکه گسترده پایگاههای آمریکا در ژاپن، کره جنوبی، گوام و فیلیپین، امکان واکنش سریع واشنگتن را فراهم میکند. آمریکا ۱۱ ناو هواپیمابر هستهای دارد که از نظر توان عملیاتی هنوز استاندارد جهانی محسوب میشوند.
محدودیتهای ناو تازهوارد چین
با وجود پیشرفتهای چشمگیر، کاستیهایی نیز وجود دارد. فوجیان برخلاف ناوهای هستهای آمریکا، با موتورهای دیزلی کار میکند و برای مأموریتهای دوردست وابسته به شناورهای پشتیبانی سوخترسان خواهد بود؛ محدودیتی که کارایی آن را در عملیاتهای طولانی کاهش میدهد. نبود پایگاههای دریایی بزرگ در خارج از مرزهای چین نیز چالشی جدی برای حضور بلندمدت این کشور در آبراههای دور محسوب میشود.
از دید کارشناسان منطقهای، چین هنوز تجربه عملیاتی لازم برای بهرهگیری کامل از ناوهای هواپیمابر را ندارد. ناوهای آمریکایی طی دههها در جنگها و عملیات واقعی شرکت داشتهاند؛ تجربهای که چین برای رسیدن به آن راهی طولانی پیشرو دارد.
آینده رقابت دریایی؛ از موشکهای پیشرفته تا ناوهای هستهای
همزمان، برخی تحلیلگران میگویند توسعه موشکهای دوربرد ضدکشتی ممکن است نقش ناوهای هواپیمابر را در آینده محدود کند. از سوی دیگر، اگر فناوری پهپادهای رزمی مبتنی بر هوش مصنوعی تکامل یابد، ناوهای حامل پهپاد میتوانند جای ناوهای سرنشیندار را بگیرند.
با این همه، تصاویر ماهوارهای نشان میدهد چین ساخت چهارمین ناو هواپیمابر خود را آغاز کرده و برنامهریزی برای توسعه ناوهای هستهای نیز در دستور کار قرار دارد. آمریکا نیز همچنان ناوهای جدید میسازد و این روند نشان میدهد رقابت دریایی میان دو قدرت نهتنها کاهش نیافته، بلکه وارد مرحلهای پرشتابتر شده است.
جمعبندی
ظهور «فوجیان» پیام آشکاری دارد: چین قصد دارد حضور دریایی خود را از مرزهای منطقه فراتر ببرد و جایگاهی همسنگ با آمریکا در اقیانوس آرام کسب کند. هرچند محدودیتهای فنی و عملیاتی هنوز پابرجاست، اما سرعت رشد نیروی دریایی چین و برنامههای آیندهاش نشان میدهد رقابت تسلیحاتی دریایی در سالهای پیشرو شدت بیشتری خواهد گرفت؛ رقابتی که بر امنیت منطقه و سیاست جهانی تأثیر مستقیم خواهد داشت.
