روزنامه والاستریت ژورنال به نقل از منابع آگاه گزارش داده است که سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) برای به تعویق انداختن فعالسازی «مکانیسم ماشه»، شروطی را تعیین کردهاند و این شروط را رسماً به ایران اطلاع دادهاند.
همزمان، یک مقام ارشد رژیم ایران اعلام کرده است که تهران طی هفتههای آینده میزبان هیئتی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواهد بود—اقدامی که از سوی جمهوری اسلامی بهعنوان نشانهای از «حسن نیت» برای ازسرگیری نظارتهای بینالمللی بر فعالیتهای هستهای ایران تعبیر شده است.
به گفته کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه رژیم جمهوری اسلامی ایران، بازرسان آژانس بهزودی برای گفتوگو درباره دامنه بازرسیها به تهران سفر خواهند کرد، اما هنوز تضمینی برای بازدید آنها از سایتهای کلیدی نظیر فردو، نطنز و اصفهان—که ماه گذشته هدف حملات اسرائیل و آمریکا قرار گرفتند—ارائه نشده است.
احیای گفتوگوها در سایه حملات نظامی
این تحولات در حالی رخ میدهد که قرار است روز جمعه، مذاکراتی میان ایران و کشورهای اروپایی برگزار شود تا امکان ازسرگیری گفتوگوهای هستهای میان تهران و واشنگتن بررسی شود. این مذاکرات پس از آن مطرح شدهاند که حملات گسترده هوایی اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای و نظامی ایران در ۱۳ ژوئن، روند دیپلماسی را با بحران مواجه کرد.
مقامات رژیم تهران اعلام کردهاند که بازرسیهای آژانس نمیتوانند به همان شکل پیشین ادامه یابند و هرگونه همکاری جدید نیازمند بازنگری در چارچوبهاست.
در واکنش به قطعنامه شورای حکام آژانس در ۱۲ ژوئن که ایران را به نقض تعهدات هستهای متهم کرده بود، تهران همکاری با آژانس را به حالت تعلیق درآورد. جمهوری اسلامی این قطعنامه را «بهانهای» برای حملات اسرائیل توصیف کرده و تأکید کرده است که حدود هزار نفر، از جمله صدها غیرنظامی، در این حملات کشته شدهاند.
پیشنهاد اروپاییها؛ تعهد ایران، تعویق تحریمها
بر اساس این گزارش، وزرای خارجه سه کشور اروپایی هفته گذشته در تماس با سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پیشنهاد کردهاند که در صورت ازسرگیری همکاری با آژانس و گفتوگو با ایالات متحده، بازگرداندن تحریمهای لغوشده طبق توافق ۲۰۱۵ را تا پایان ماه اوت به تعویق خواهند انداخت.
عراقچی در واکنش به این پیشنهاد، ضمن تأکید بر لزوم رفتار مسئولانه اروپا، خاطرنشان کرده است که ایالات متحده، نه ایران، میز مذاکره را ترک کرده و بهجای دیپلماسی، مسیر نظامی را انتخاب کرده است. او در پلتفرم ایکس نوشت: «هر دور جدیدی از مذاکرات فقط زمانی ممکن خواهد بود که طرف مقابل برای یک توافق عادلانه و متوازن آمادگی داشته باشد.»
تهدید خروج از NPT در صورت بازگشت تحریمها
غریبآبادی هشدار داده است که اگر تحریمهای لغوشده سال ۲۰۱۵ دوباره اعمال شوند، ایران ممکن است از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) خارج شود.
سه کشور اروپایی پیشتر اعلام کرده بودند که در صورت عدم پیشرفت در مسیر دستیابی به توافق جدید، تا پایان ماه اوت، تحریمها را بازخواهند گرداند. مهلت قانونی برای اجرای دوباره تحریمها در ماه اکتبر به پایان میرسد.
ارزیابی خسارات؛ حملات موفق نبودند؟
با وجود ادعای واشنگتن مبنی بر نابودی کامل برنامه هستهای ایران، گزارشها از ارزیابی اولیه آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا (DIA) نشان میدهد که حملات تنها توانستهاند این برنامه را «چند ماه» به تأخیر بیندازند.
به گفته منابع مطلع، سانتریفیوژها عمدتاً سالم باقی ماندهاند و ذخایر اورانیوم غنیشده ایران نیز از بین نرفته است. آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز تأیید کرده که ایران توانایی دارد ظرف چند ماه مجدداً زنجیرههای سانتریفیوژ را راهاندازی کند و اورانیوم غنیشده تولید کند.
در این میان، اختلاف نظر میان سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه درباره موفقیت یا ناکامی حملات نیز آشکار شده است؛ در حالی که برخی جمهوریخواهان مدعیاند ایران سالها از ساخت بمب عقب مانده، دموکراتها معتقدند تأثیر حملات محدود بوده و تهدید همچنان باقی است.
