گزارشها نشان میدهد با وجود گذشت یک سال از تغییرات نظامی در سوریه، ذهنیت مبتنی بر گروهبندیهای مسلحانه همچنان بر روند تشکیل نهادهای جدید حاکم است و مانع گذار کشور به ثبات پایدار میشود.
در همین حال، لبنان تحت فشار آمریکا و اسرائیل برای خلع سلاح حزبالله قرار گرفته و لیبی نیز با شکلگیری ساختارهای سیاسی جدید در مسیر واگرایی عمیقتر حرکت میکند.
مطبوعات عربی، امروز جمعه ۷ آذر (۲۸ نوامبر) بهطور همزمان به سه پرونده اصلی منطقه شامل وضعیت سوریه، فشارهای فزاینده آمریکا و اسرائیل بر لبنان و همچنین پیچیدهتر شدن بحران در لیبی پرداختهاند.
یک سال پس از تحولات نظامی در سوریه
روزنامه «النهار» نوشت با وجود گذشت یک سال از اجرای ساختار جدید اداره عملیات نظامی در سوریه، اصلیترین مشکل اکنون ریشهدار بودن تفکر مبتنی بر وفاداریهای گروهی در میان نیروهای امنیتی و نظامی است.
این روزنامه توضیح میدهد که در جریان این تغییرات، بسیاری از گروههای مسلح – که پیشتر زیر نظر هیئت تحریرالشام بودند – در ساختار رسمی ادغام شدند، اما ذات رفتارها همچنان گروهمحور و جزیرهای باقی مانده است.
«نانار هواش»، پژوهشگر ارشد در گروه بینالمللی بحران، به النهار گفته است ساختار جدید توانسته است نام و شکل قدیمی واحدهای نظامی را حذف و آنها را به تیپهای شمارهگذاریشده تبدیل کند، «اما چالش اصلی، ایجاد ادغام و همگرایی واقعی میان نیروها و شکلگیری یک هویت و دکترین نظامی واحد در سراسر کشور است.»
النهار مینویسد بخش زیادی از نیروهای قرارگرفته در وزارتخانههای دفاع و کشور همچنان مانند گروههای مستقل عمل میکنند؛ نمونه مشخص آن در مناطق جرابلس و عفرین است که تحت نفوذ مستقیم ترکیه اداره میشود و نهادهای دولتی در آنجا قدرت کافی ندارند.
این روزنامه همچنین اشاره میکند که برخی گروهها – بهویژه در استان سویدا – بهدلیل اختلافات فکری و سیاسی حاضر به پیوستن به ساختارهای رسمی نیستند.
به باور نویسنده گزارش، خروج سوریه از وضعیت بیثباتی کنونی نیازمند تغییر نگرش سیاسی و اجتماعی و ایجاد محیط اقتصادی و فرهنگی پایدار است؛ شرایطی که هنوز مهیا نشده و کشور همچنان در وضعیت سیال و ناامن قرار دارد.
لبنان میان دو انتخاب دشوار
روزنامه «الخلیج» نوشت که لبنان اکنون تحت فشارهای مستقیم ایالات متحده و اسرائیل قرار گرفته است و با دو گزینه سخت روبهرو است: یا باید تا پایان سال با خلع سلاح حزبالله موافقت کند یا در صورت مخالفت، احتمال بروز سناریویی سخت و شبیه آنچه در غزه رخ داد، وجود دارد.
این روزنامه به نقل از منابع دیپلماتیک مینویسد پیامهایی که فرستاده ویژه آمریکا تام باراک برای بیروت آورده «حاوی تهدید آشکار» است.
این پیامها لبنان را بهسمت گفتوگوی مستقیم با اسرائیل سوق میدهد؛ اقدامی که به باور تحلیلگران ممکن است بدون توافق ملی داخلی بر دولت تحمیل شود.
الخلیج همچنین توضیح میدهد که ایالات متحده و اسرائیل توقف حملات و خروج از نقاط مورد مناقشه مرزی را مشروط به خلع سلاح کامل حزبالله کردهاند و در برابر خواسته رسمی دولت لبنان مبنی بر اجرای آتشبس از سوی اسرائیل، تاکنون پاسخی ارائه نکردهاند.
لیبی در مسیر واگرایی و شکلگیری ساختارهای اقتدارگرایانه
روزنامه «شرقالاوسط» در گزارش خود به بحران سیاسی لیبی پرداخته و نوشته است با وجود طرحهای متعدد برای عبور کشور از بحران، حرکت بهسمت ثبات همچنان کند و مبهم است.
این روزنامه معرفی ساختاری جدید با عنوان «هیئت عالی رؤسا» را اقدامی بحثبرانگیز دانسته است؛ ساختاری که با ادغام سه قوه اجرایی، قانونگذاری و قضایی در یک نهاد متمرکز، میتواند راه را برای قدرتگیری اقتدارگرایانه و تشدید خطر تجزیه باز کند.
شرقالاوسط تأکید دارد که تنها راه جلوگیری از فروپاشی بیشتر، اجماع واقعی میان قبایل لیبی و تدوین یک برنامه ملی مشترک است؛ برنامهای مستقل از نفوذ شبهنظامیان و نیروهای خارجی.
این روزنامه با انتقاد از ساختار متمرکز حکمرانی فعلی نوشت که این تمرکز، شکافها را عمیقتر کرده و تأخیر در برگزاری انتخابات نیز بیشتر از همه تحت تأثیر کشمکشهای گروههای سیاسی وابسته به جریان اخوانالمسلمین قرار دارد.
در پایان گزارش آمده است: «حفظ وحدت ملی تنها مسیر جلوگیری از تجزیه بیشتر و بازگشت ثبات به لیبی است.»
