با وجود پیشرفت نسبی در مذاکرات امنیتی میان دولت موقت دمشق و تلآویو، تحلیلگران میگویند که افزایش حملات هوایی اسرائیل علیه اهداف نظامی در سوریه بخشی از راهبرد «مذاکرات زیر آتش» است؛ رویکردی که تلآویو از آن برای تحمیل شرایط امنیتی خود و جلوگیری از هرگونه ثبات سیاسی و اقتصادی در سوریه استفاده میکند.
حملات هوایی تازه در دمشق
در هفته گذشته، جنگندههای اسرائیلی چندین حمله هوایی به مواضع ارتش دولت انتقالی سوریه در حومه دمشق انجام دادند که به کشته شدن دستکم هشت نظامی وابسته به وزارت دفاع سوریه منجر شد.
یکی از این حملات، یک ساختمان وابسته به «لشکر ۴۴» ارتش در منطقه «الحرجلة» در ناحیه «کسوه» را هدف قرار داد. در حملهای دیگر، گروهی از نیروهای دفاع مدنی که برای امدادرسانی به مجروحان اعزام شده بودند نیز هدف قرار گرفتند و در نتیجه شماری از آنان زخمی شدند.
«مذاکرات زیر آتش»
عبدالقادر عزوز، استاد روابط بینالملل در دانشگاه دمشق، میگوید: «این حملات بخشی از عقیده امنیتی اسرائیل است که بر پایه امنیت پیشدستانه و مذاکرات تحت فشار نظامی استوار است، نه بر مبنای صلح در برابر زمین.»
او معتقد است اسرائیل با این سیاست مانع از هرگونه بهبود سیاسی و اقتصادی در سوریه میشود: «اسرائیل میخواهد چالشها و تهدیدهای امنیتی همچنان باقی بماند تا سد راه هر فرآیند سیاسی یا بازگشایی اقتصادی در سوریه شود.»
نگرانی از نقش ترکیه و برخی دولتهای عربی
در ۲۲ اوت، رسانههای اسرائیلی گزارش دادند که مذاکرات امنیتی میان دمشق و تلآویو پیشرفت قابلتوجهی داشته و حدود ۸۰ درصد از موضوعات امنیتی مورد توافق قرار گرفته است، هرچند اختلافات اساسی همچنان باقی مانده است.
بر اساس این گزارشها، اسرائیل خواستار باقی ماندن نیروهایش در چند موقعیت راهبردی داخل خاک سوریه، از جمله ایستگاه رادار در کوه شیخ و یک تپه اصلی در استان قنیطره است.
همزمان، اسعد الشیبانی، وزیر خارجه دولت انتقالی سوریه، در پاریس با هیأتی اسرائیلی دیدار و درباره پروندههای مرتبط با جنوب سوریه مذاکره کرده است.
اشرف عکه، پژوهشگر مسائل اسرائیل، میگوید: «اسرائیل دیگر به توافق ۱۹۷۴ پایبند نیست، زیرا این توافق برای شرایطی طراحی شده بود که ارتش و حکومت سوریه باثبات بودند، در حالی که امروز اوضاع تغییر کرده است.»
او اضافه میکند: «اسرائیل با اعمال اراده خود به دنبال ایجاد منطقه حائل در جنوب سوریه و بیثباتسازی داخلی است تا دولت جدید سوریه نتواند حاکمیت خود را بهطور کامل اعمال کند.»
این پژوهشگر همچنین هشدار میدهد که اسرائیل میکوشد با دامن زدن به شکافهای قومی و مذهبی میان دروزها، کُردها و علویان، زمینه فروپاشی وحدت ملی سوریه را فراهم کند.
تحلیل روسیه: ایجاد منطقه امنیتی غیررسمی
دیمیتری بریجع، تحلیلگر سیاسی روس، نیز معتقد است که اسرائیل با تداوم حملات هوایی، عملاً در پی ایجاد یک «منطقه امنیتی غیررسمی» در جنوب سوریه و اطراف دمشق است؛ منطقهای شبیه به یک «منطقه خلعسلاحشده».
به گفته او: «هر بار که دمشق به سمت تثبیت داخلی یا باز کردن کانالهای دیپلماتیک حرکت میکند، اسرائیل با تشدید حملات خود تلاش میکند سوریه را در وضعیت فرسایشی نگه دارد.»
بریجع تأکید میکند که هدف تلآویو نه آغاز جنگی فراگیر، بلکه تحمیل معادله بازدارندگی دائمی و باز نگه داشتن آسمان سوریه برای حملات احتمالی است.
فشار آمریکا برای توافق امنیتی
در همین حال، وبسایت اسرائیلی «ایبوک» گزارش داده که دولت ایالات متحده به ریاست دونالد ترامپ فشارهای خود بر دو طرف سوری و اسرائیلی را برای دستیابی به یک توافق امنیتی افزایش داده است.
منابع اسرائیلی گفتهاند که واشنگتن قصد دارد طرح خود را برای این توافق ماه آینده و پیش از آغاز نشست مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر اعلام کند.
شبکه «i24» اسرائیل نیز هفته گذشته خبر داد که کاخ سفید در حال آمادهسازی برای اعلام تفاهمات امنیتی میان دمشق و تلآویو است.
به گفته رسانههای اسرائیلی، اگرچه بخش عمدهای از محورها مورد توافق قرار گرفته، اما باقیماندن اختلافات مهم، بهویژه درباره حضور نیروهای اسرائیلی در خاک سوریه، میتواند مانع نهاییشدن توافق باشد.
