تحولات سریع در صحنه سوریه با تحرکات دیپلماتیک فشرده درباره جنگ اوکراین همزمان شده است. در حالی که گزارشهای بینالمللی از شکنندگی حکومت احمد الشرع در دمشق حکایت دارند، اوکراین به رهبری ولودیمیر زلنسکی میکوشد جایگاه نظامی و سیاسی خود را تثبیت کرده و با اعمال فشار بر دولت دونالد ترامپ، تضمینهای امنیتی مشخصی به دست آورد.
آینده مبهم حکومت موقت الشرع در سوریه
روزنامه «جروزالم پست» در تحلیلی هشدار داد که رئیس دولت انتقالی سوریه، احمد الشرع، در شرایطی دشوار و پرمخاطره قرار گرفته است. به نوشته این روزنامه، سیاستهای سرکوبگرانه او علیه اقلیتهای مذهبی – بهویژه علویان و دروزیها – باعث شکافهای عمیق داخلی و ایجاد فضایی شکننده برای فروپاشی حکومتی شده که تنها چند ماه از آغاز آن میگذرد.
جروزالم پست تأکید کرده است که الشرع با وجود تلاش برای انکار مسئولیت خود در کشتارها، قادر به کنترل گروههای «جهادگرای» مورد حمایت خود نیست؛ گروههایی که تکیه اصلی قدرت او محسوب میشوند و هرگونه مجازات آنان میتواند پایههای حکومتش را از هم بپاشد.
به نوشته این روزنامه، علویان بهطور کامل با الشرع مخالفت میکنند و در میان دروزیها نیز شکافی عمیق شکل گرفته است: بخشی به رهبری «شیخ ليث البلعوس» و با حمایت ولید جنبلاط بهسوی مذاکره متمایلاند، اما بخش دیگر به رهبری «شیخ حكمت الهجری»، الشرع را تهدیدی وجودی میداند که مواضع خود را بر فتاوای تاریخی «ابن تیمیه» بنا کرده است که علویان و دروزیها را تکفیر و خون آنان را مباح میشمارد.
همزمان، کُردها در روژآوا – با وجود تعلق به اکثریت سنی – این وضعیت را با نگرانی دنبال میکند و تجربه تلخ خود از داعش را به یاد میآورد.
پس از گذشت تنها شش ماه از آغاز حکومت الشرع، او تقریباً از سوی همه گروهها طرد شده است: علویان فاقد سلاحاند، دروزیها از حمایت اسرائیل برخوردارند و کُردها همچنان نیرویی قدرتمند به شمار میآیند که بر پشتیبانی غیرمستقیم غرب تکیه دارند. تلاش الشرع برای آرامکردن اوضاع از طریق انتشار فهرستهایی از بازداشتشدگان متهم به جنایت، نیز نتوانسته اعتماد عمومی را بازگرداند.
جروزالم پست در پایان هشدار میدهد که تداوم نفوذ دستگاههای امنیتی الشرع در مناطق اقلیتها میتواند جرقه موج تازهای از کشتارها را بزند و در نتیجه، نظام او در آستانه سقوطی قریبالوقوع قرار دارد؛ چه به دست یک قیام داخلی و چه از رهگذر دخالت خارجی محدود که میتواند به فروپاشی کامل حکومت او بینجامد.
فشار اوکراین و اروپا بر ترامپ برای تضمینهای امنیتی
روزنامه «فایننشال تایمز» بریتانیا نیز گزارش داده است که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین، امروز در کاخ سفید با دونالد ترامپ و شماری از رهبران اروپایی دیدار خواهد کرد. هدف اصلی این نشست، اعمال فشار بر واشنگتن برای ارائه «تضمینهای امنیتی واقعی» به اوکراین پس از جنگ است؛ در حالی که ایالات متحده آشکارا بر کییف فشار میآورد تا در چارچوب توافق صلح، بخشی از اراضی خود را به روسیه واگذار کند و از خواست عضویت در ناتو نیز دست بکشد.
به نوشته فایننشال تایمز، زلنسکی به همراه رهبران اروپایی از جمله اورسولا فوندرلاین، امانوئل ماکرون، کییر استارمر و فریدریش مرتس تلاش خواهند کرد ترامپ را متقاعد کنند موضعی روشن درباره ایجاد «چتر حمایتی مشابه ماده پنجم ناتو» اتخاذ کند. بر اساس برخی گزارشها، ولادیمیر پوتین در دیدار اخیر خود با ترامپ در آلاسکا بهطور ضمنی با چنین طرحی موافقت کرده است.
این روزنامه یادآور میشود که اظهارات اخیر ترامپ – مبنی بر اینکه زلنسکی «اگر بخواهد میتواند جنگ را تقریبا فوری تمام کند» – فشار مضاعفی بر اوکراین وارد کرده و نگرانی اروپاییها را از احتمال پذیرش یک توافق جغرافیایی شکننده افزایش داده است. آنان بیم دارند که چنین توافقی ثبات منطقه را تضمین نکند و در آینده زمینهساز درگیریهای تازه شود.
گزارش فایننشال تایمز میافزاید که نشست امروز در واشنگتن تنها بر موضوع امنیت متمرکز نخواهد بود، بلکه تأمین مالی، تداوم تحریمها و راهکارهای جلوگیری از حملات مجدد روسیه نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.
بر اساس این ارزیابی، اوکراین خواستار دریافت تضمینهای مکتوب است که شامل حمایت نظامی هوایی، دریایی و زمینی باشد؛ حمایتی که باید با مشارکت مستقیم اروپا و ایالات متحده عملیاتی گردد.
