رسانههای بینالمللی در تازهترین تحلیلهای خود بر صحنه رقابت قدرتها در سوریه پس از سقوط حکومت بشار اسد تمرکز کردهاند. در حالی که برخی گزارشها از گسترش حضور اقتصادی عربستان خبر میدهند، دیگران بر این باورند که روسیه با وجود کاهش نفوذ، همچنان تلاش میکند جایگاهی حداقلی در آینده سوریه حفظ کند.
عربستان؛ سرمایهگذاری برای نفوذ
مجله «نیو لاینز» آمریکا در تحلیلی نوشت: عربستان سعودی در حال تبدیل شدن به بازیگر اقتصادی اصلی در سوریه است و با بهرهگیری از قدرت نرم میکوشد جایگاه منطقهای خود را پس از سقوط اسد و کاهش نقش ایران تقویت کند.
این گزارش تأکید کرد که ریاض با تلاش فراوان در مسیر لغو تحریمهای آمریکا و اروپا علیه سوریه حرکت کرده و این روند با دیدار دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، و احمد الشرع، رئیس دولت انتقالی سوریه در ریاض به اوج رسید؛ نشستی که در آن ترامپ لغو تحریمها را اعلام کرد.
به نوشته نیو لاینز، سرمایهگذاریهای سعودی در سوریه صرفاً به بازسازی و پروژههای عمرانی محدود نیست، بلکه اهداف استراتژیک گستردهتری دارد: جلوگیری از بازگشت ایران به عرصه سوریه و مهار بحران تجارت مادهی مخدر کپتاگون که سالهاست تهدیدی جدی برای امنیت داخلی عربستان محسوب میشود.
این مجله با اشاره به برآورد هزینه بازسازی سوریه بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار، افزود: نیاز فوری سوریه به سرمایهگذاری، مسیر را برای نفوذ سعودیها هموار کرده است. در همین حال، رقابت عربستان با ترکیه و قطر نیز احتمالاً این روند را تسریع میکند و سوریه را به یکی از میدانهای اصلی نزاع اقتصادی و سیاسی منطقهای بدل خواهد ساخت.
روسیه؛ حضور محدود اما ماندگار
از سوی دیگر، مجله «فارن افیرز» آمریکا در تحلیلی نوشت: سقوط رژیم بشار اسد به معنای پایان نقش روسیه در سوریه نبود. مسکو موفق شد پایگاههای کلیدی خود در طرطوس و حمیمیم را حفظ کند و حضورش را در شمال و شرق سوریه تثبیت نماید.
به گفته این نشریه، دیپلماتهای روسی بلافاصله با دولت انتقالی وارد گفتوگو شدند و طرف سوری نیز با «عملگرایی» به مسکو روی آورد تا از منابع انرژی، گندم، حمایت در شورای امنیت و حتی تسلیحات بهرهمند شود. در مقابل، دولت موقت الشرع تلاش میکند از روسیه بهعنوان ابزاری برای موازنه در برابر غرب و همچنین مهار حملات اسرائیل و بازماندگان رژیم سابق استفاده کند.
این تحلیل میافزاید که بازیگران منطقهای نیز در این معادله ذینفع هستند: اسرائیل حضور روسیه را برای مهار نفوذ ترکیه و تکهتکه ماندن سوریه سودمند میداند، در حالی که آنکارا امیدوار است مسکو از موضعش در برابر کوردها حمایت کند.
با وجود این، جنگ اوکراین و محدودیتهای مالی و نظامی روسیه مانع از آن است که کرملین نقش تعیینکنندهای در آینده سوریه ایفا کند. با این حال، حفظ جای پایی در سواحل سوریه به روسیه امکان میدهد همچنان نقشی فرعی در بحران سوریه و معادلات گستردهتر منطقهای ایفا کند.
