نشست سهساعته دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین همتای روسی او در آلاسکا با همه نمادهای گرم و تشریفاتی، بدون دستیابی به توافقی مشخص برای پایان دادن به جنگ اوکراین خاتمه یافت؛ نشستی که هرچند از سوی دو طرف «سازنده» توصیف شد، اما حتی به توافق آتشبس در اوکراین هم نرسید.
ساعاتی پیش، ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ در فرودگاه آلاسکا با فرش قرمز و لبخندهای نمایشی مورد استقبال قرار گرفتند. لحظاتی بعد، هر دو رهبر در کنار هم قدم زدند و حتی پوتین در حرکتی نمادین سوار خودروی رئیسجمهور آمریکا شد. این صحنهها یادآور تلاش برای نمایش صمیمیتی بود که در عمل در طول مذاکرات چندان به نتیجه نرسید.
نشست اصلی سه ساعت طول کشید و دو مشاور ارشد از هر دو طرف نیز حضور داشتند. همزمان در کییف، ولودیمیر زلنسکی بار دیگر بر این نکته تاکید کرد که هیچ مذاکرهای درباره آینده اوکراین نباید بدون حضور مستقیم این کشور انجام شود.
پس از مذاکرات، دو رهبر در برابر خبرنگاران حاضر شدند. ترامپ از پوتین خواست ابتدا سخن بگوید. رئیسجمهور روسیه با بیانی مفصل درباره روابط دوجانبه و «ضرورت پایان دادن صادقانه به جنگ» صحبت کرد، اما تنها بهطور گذرا به اوکراین اشاره داشت. ترامپ نیز به بیانی کوتاه اکتفا کرد و هیچیک از آنها به پرسشهای خبرنگاران پاسخ ندادند. پشت سرشان تابلوی بزرگی نصب شده بود که روی آن نوشته شده بود: «در جستجوی صلح».
ترامپ در اظهارات خود اذعان کرد: «هنوز اختلافاتی وجود دارد و تا زمانی که توافقی کامل نشده باشد، توافقی صورت نگرفته است.» او افزود: «به آن نقطه نرسیدیم، اما پیشرفتهایی داشتیم.»
پوتین نیز در سخنان خود تاکید کرد که هر توافقی باید «نگرانیهای مشروع روسیه» و «موازنه امنیتی در اروپا» را لحاظ کند؛ عباراتی که بارها از سوی مقامات کرملین به عنوان پیششرط هرگونه صلح تکرار شده است.
ترامپ پس از پایان دیدار در گفتوگو با شبکه فاکسنیوز مدعی شد که احتمال دستیابی به توافق ۵۰-۵۰ است و حتی از احتمال تبادل اسیران جنگی سخن گفت. او فهرستی شامل هزاران زندانی را ذکر کرد، بیآنکه توضیح دهد این فهرست از کجا آمده و مربوط به چه طرفی است.
در عین حال، اوکراین را به پذیرش توافق احتمالی فراخواند و بهطور تلویحی زلنسکی را مسئول تداوم جنگ دانست.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، دیدار دو رهبر را «بسیار مثبت» توصیف کرد و گفت که هر دو «اظهارات جامعی» بیان کردهاند، بنابراین نیازی به پاسخ به سوالات خبرنگاران ندیدند. از نگاه مسکو، این دیدار دستکم شکستن بخشی از انزوای سیاسی پوتین در عرصه بینالمللی محسوب میشود.
اما در واشنگتن و پایتختهای اروپایی، نگاهها متفاوت بود. داگلاس لوت، سفیر سابق آمریکا در ناتو، در گفتوگو با بیبیسی نشست آلاسکا را «بیدستاورد» خواند و تاکید کرد: «پوتین با پایان انزوای بینالمللی از این نشست خارج میشود. او در کنار رئیسجمهور آمریکا به عنوان یک مرد قدرتمند دیده شد، در حالی که ترامپ هیچ دستاورد ملموسی نداشت.»
مهمترین غایب این نشست اوکراین بود. زلنسکی بارها هشدار داده که هیچ توافقی درباره آینده کشورش بدون مشارکت کییف مشروعیت ندارد. با این حال، ترامپ پیشتر هم گفته بود که مساله سرزمینهای اشغالی باید میان مسکو و کییف حلوفصل شود و آمریکا تنها نقش میانجی دارد. همین رویکرد نگرانی متحدان اروپایی واشنگتن را دوچندان کرده است.
ترامپ در سخنان خود با فاکسنیوز تاکید کرد که به دنبال «توقف مرگ انسانها»ست و افزود: «فکر میکنم پوتین هم میخواهد توافق انجام شود.» اما او از بیان جزئیات اختلافات اصلی خودداری کرد و تنها به این جمله بسنده کرد: «یک چیز بزرگ وجود داشت که نتوانستیم بر سر آن توافق کنیم.»
رهبران دو کشور یک ساعت پس از نشست، آلاسکا را ترک کردند؛ ترامپ با رضایت ظاهری و پوتین با اعتماد بهنفس از اینکه بار دیگر در مرکز توجه جهانی قرار گرفته است.
اکنون این پرسش مطرح است که آیا این دیدار میتواند راه را برای گفتوگوهای مستقیم میان روسیه و اوکراین باز کند یا تنها نمایشی دیپلماتیک بود که بیش از آنکه به صلح نزدیک کند، بر پیچیدگیهای بحران افزود. در شرایطی که اروپا نگران سرنوشت سرزمینهای اشغالی است و کییف در حاشیه قرار دارد، پاسخ به این پرسش هنوزدر هالهای از ابهام باقی مانده است.
