در تاریخ ۲۴ اوت، درگیری مسلحانهای میان نیروهای مرزی تاجیکستان و اعضای طالبان در مرز تاجیکستان و افغانستان رخ داد. این حادثه با فعالیت یک معدن طلای چینی در سوی افغانستان مرز مرتبط است. درگیریها پس از دیداری میان مقامات محلی تاجیک و طالبان پایان یافت، هرچند هر طرف دیگری را به حمایت از دشمنان خود متهم کرد.
معدنکاری طلا در مرز
مقامات تاجیکستان از آغاز فعالیت معدن طلا در ولسوالی «دووانگ» ولایت «بدخشان» افغانستان، سه سال پیش، بر این منطقه نظارت دارند. ساکنان منطقه «شمسالدین شهین» در تاجیکستان، در کنار رودخانه «پیانج» که از دووانگ فاصله دارد، از افزایش سطح آب در منطقه خود خبر دادهاند.
صدیقجان رحمانزاده، رئیس اداره حوادث اضطراری این منطقه، گفت: «در سوی دیگر رودخانه، در افغانستان، فعالیت صنعتی استخراج طلا آغاز شد و زیرساختهایی مانند سدهایی ساختهاند که آب را به سوی ساحل ما هدایت میکنند.»
مقامات تاجیک برای جلوگیری از سیلاب روستاهای اطراف، تدابیر مستحکمی در ساحل خود اعمال کردهاند. هنوز مشخص نیست که پیش از این دو طرف در مورد مشکلات ناشی از انحراف آب رودخانه با یکدیگر گفتگو کرده بودند یا خیر.
سایر دولتهای آسیای مرکزی از زمان بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱، ارتباط دیپلماتیک خود را با این گروه برقرار کردهاند. نمایندگانی از قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان به افغانستان سفر کردهاند و طالبان نیز به این کشورها (به جز قرقیزستان) سفر داشتهاند.
در مقابل، دولت تاجیکستان تلاش کرده ارتباط خود با طالبان را محدود نگه دارد، هرچند برخی نقاط مرزی دوباره فعال شده و بازارهایی در سمت تاجیک مرز به روی مشتریان افغان بازگشایی شده است.
طلا و تنشهای فزاینده
در ماه مه، مقامات تاجیک گروهی از چینیها و افغانها را که با بیل مکانیکی از معدن دووانگ وارد خاک تاجیکستان شده بودند، بازداشت کردند. مقامات تاجیک مدعی شدند این افراد قصد پولشویی در تاجیکستان داشتند.
در ۲۴ اوت، گروهی از طالبان به منطقه مرزی دووانگ سفر کردند. هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث شروع تیراندازی شد، اما گزارشها حاکی از تبادل آتش با سلاحهای سنگین است. یک عضو طالبان کشته و چهار نفر دیگر زخمی شدند. گزارشی از تلفات میان نیروهای مرزی تاجیک منتشر نشده است. هیچیک از مقامات طالبان یا دولت تاجیکستان تاکنون درباره این درگیری اظهار نظر نکردهاند.
یک دیدار نادر
به گزارش خبرگزاری «تایمز آو سنترال آسیا» پس از درگیری، فرمانده واحد مرزی تاجیکستان در منطقه شمسالدین شهین با گروهی از سربازان خود به دووانگ در افغانستان رفت تا با مسئولان عملیات معدن و مقامات محلی دیدار کند. موضوع گفتگو معدن طلای افغانستان بود، اما گفتگو به اتهامزنی متقابل کشیده شد و هر طرف دیگری را به پناه دادن و آموزش دشمنان متهم کرد.
هر دو طرف بخشی از حقیقت را بیان میکنند. دولت تاجیکستان اجازه میدهد اعضای «جبهه مقاومت ملی» افغانستان، از جمله احمد مسعود، رهبر این گروه، به تاجیکستان سفر کنند و در آنجا اقامت داشته باشند. از سوی دیگر، گروه جهادی «جماعت انصارالله» تاجیکستان که متحد طالبان است، چند صد نفر نیرو در افغانستان دارد و برخی از آنان در مرز با تاجیکستان مستقر هستند.
در سپتامبر ۲۰۲۳، مقامات امنیتی تاجیک اعلام کردند سه عضو مسلح جماعت انصارالله که از افغانستان وارد منطقه «دروز» تاجیکستان شده بودند، کشته شدند. مقامات تاجیک مدعی بودند هدف آنها انجام حملات تروریستی پیش از جشنهای روز استقلال ۹ سپتامبر بود.
چشمانداز آینده
با توجه به نبود اظهارنظر رسمی، مشخص نیست پس از دیدار، وضعیت بهتر شده یا وخیمتر. آنچه روشن است، تبادل آتش میان دو طرف و تلفات طالبان است، اما همچنان معلوم نیست چه کسی ابتدا تیراندازی را آغاز کرد.
با گسترش فعالیت معدن طلا در سوی افغانستان، مقامات تاجیک نیز به فکر کاوش طلای خود افتادهاند. این یعنی در آینده تعداد افراد و نیروهای مسلح در این منطقه افزایش خواهد یافت و خطر بروز درگیریهای جدید بیشتر خواهد شد.
در صورتی که راهحلی برای جلوگیری از تکرار حوادث ۲۴ اوت یافت نشود، دو طرف ممکن است درگیری جدیتری را تجربه کنند.
