پایگاه خبری «آکسیوس» به نقل از سه منبع مطلع گزارش داد که وزرای خارجه آمریکا، فرانسه، آلمان و بریتانیا در تماس تلفنی روز دوشنبه خود، پایان ماه اوت را به عنوان ضربالاجل نهایی برای دستیابی به توافق هستهای با ایران تعیین کردهاند.
در صورت عدم حصول توافق تا آن زمان، تروئیکای اروپایی قصد دارد مکانیسم ماشه را فعال کند؛ اقدامی که منجر به بازگشت خودکار همه تحریمهای لغوشده شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران خواهد شد. این بند که در برجام ۲۰۱۵ گنجانده شده، در ماه اکتبر منقضی میشود و اروپا تلاش دارد روند ۳۰ روزه فعالسازی آن را پیش از آغاز ریاست روسیه بر شورای امنیت در همان ماه به پایان برساند.
مقامات آمریکایی و اروپایی این مکانیسم را همزمان یک اهرم فشار دیپلماتیک و طرح جایگزین در صورت شکست مذاکرات میدانند. اما رژیم ایران هشدار داده که در واکنش به چنین اقدامی، پاسخی قاطع و فوری خواهد داد. تهران بارها تأکید کرده که هیچ مبنای قانونی برای بازگرداندن تحریمها وجود ندارد و در واکنش به فعالسازی مکانیسم ماشه، ممکن است از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) خارج شود.
منابع آکسیوس میگویند گفتوگوی تلفنی میان مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، و همتایان اروپاییاش، برای هماهنگی گامهای بعدی و ارسال پیام هشدارآمیز به تهران انجام شده است. به گفته این منابع، تروئیکا در روزهای آینده تلاش خواهد کرد با مقامات جمهوری اسلامی وارد تعامل شود و پیام دهد که اگر ایران گامهایی شفاف در راستای اعتمادسازی بردارد، از بازگشت تحریمها جلوگیری خواهد شد.
از جمله این گامها، میتوان به ازسرگیری نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر تأسیسات هستهای ایران و نیز انتقال حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی از مراکز مورد حمله اشاره کرد.
پس از جنگ اخیر میان ایران و اسرائیل، تلاشها برای احیای مذاکرات هستهای تشدید شده است. تهران حملات آمریکا و اسرائیل را «خیانت به دیپلماسی» دانسته و شرط بازگشت به مذاکرات را اثبات حسن نیت واشنگتن عنوان کرده است.
به گزارش آکسیوس، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در دیدارهای خود با ترامپ، مارکو روبیو و استیو ویتکاف (نماینده ویژه کاخ سفید در امور خاورمیانه) در واشنگتن، بر لزوم عدم ممانعت آمریکا از فعالشدن مکانیسم ماشه تأکید کرده است. او همچنین خواستار آن شده که به رژیم جمهوری اسلامی ایران پیام داده شود زمان برای توافق در حال اتمام است.
منابع اسرائیلی گفتهاند ترامپ و تیمش با این دیدگاه موافق هستند. یک مقام ارشد آمریکایی نیز به آکسیوس گفت که دولت ترامپ از فعالشدن مکانیسم ماشه حمایت میکند و آن را اهرمی مؤثر برای فشار بر ایران میداند. او افزود که ویتکاف به ایرانیها هشدار داده هرگونه مذاکره آتی باید بدون واسطه و مستقیم انجام شود تا سوءتفاهمها به حداقل برسد و روند سرعت یابد.
با وجود آسیبهایی که در حملات اخیر به زیرساختهای هستهای ایران وارد شد، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، اعلام کرد که ایران میتواند در عرض چند ماه، حتی کمتر، بار دیگر تولید اورانیوم غنیشده را از سر بگیرد. او تصریح کرد که بخشهایی از ظرفیت فنی ایران هنوز پابرجاست.
در سطح داخلی آمریکا نیز اجماعی درباره اثربخشی حملات وجود ندارد؛ در حالی که جمهوریخواهان این حملات را عامل عقبنشینی ایران میدانند، دموکراتها معتقدند که تأثیر آنها تنها چند ماهی برنامه هستهای ایران را به تأخیر انداخته است.
