صبح پنجشنبه ۸ آبان (۳۰ اکتبر)، یک روز پس از انتخابات زودهنگام پارلمان هلند، نتایج شمارش ۹۷.۷ درصد از آرا نشان داد که حزب لیبرال «دموکراتهای ۶۶» (D66) و «حزب برای آزادی» (PVV) با ۲۶ کرسی از مجموع ۱۵۰ کرسی، به تساوی رسیدهاند.
در حالی که برای راست افراطی به رهبری «خیرت ویلدرس» این نتیجه به معنای از دست دادن ۱۱ کرسی است، حزب دموکراتهای ۶۶ با کسب ۱۷ کرسی بیشتر نسبت به دوره پیش، به پیروزی تاریخی دست یافته است. روب یتن، رهبر جوان این حزب، اکنون محتملترین گزینه برای تصدی مقام نخستوزیری محسوب میشود.
تغییر توازن قدرت در پارلمان
نتایج انتخابات تصویری از جابهجایی عمیق در صحنه سیاسی هلند ارائه میدهد. حزب حاکم «مردم برای آزادی و دموکراسی» (VVD) از ۲۴ به ۲۲ کرسی کاهش یافته و ائتلاف چپ–سبز و حزب کارگر (PvdA) نیز با از دست دادن پنج کرسی، تنها ۲۰ نماینده در پارلمان جدید خواهد داشت.
فرانس تیمرمانس، رهبر این ائتلاف و کمیسر سابق اتحادیه اروپا، ساعتی پس از اعلام نتایج اولیه از ریاست حزب کنارهگیری کرد و در سخنانی احساسی گفت: «نتوانستم افراد کافی را متقاعد کنم که به ما رأی دهند. اکنون زمان آن است که نسل جدید هدایت را بر عهده گیرد.»
رشد چشمگیر دموکراتهای مسیحی
یکی از غافلگیریهای بزرگ این انتخابات، جهش حزب دموکرات مسیحی (CDA) از پنج کرسی به ۱۸ کرسی بود. هنری بونتنبال، رهبر این حزب، با تمرکز بر شعار «پلی میان دو قطب جامعه»، موفق شد اعتماد طیف وسیعی از رأیدهندگان را جلب کند. تحلیلگران معتقدند این موفقیت نتیجه تمایل جامعه به بازگشت ثبات پس از ماهها بحران سیاسی و سقوط دولت راست افراطی در تابستان گذشته است.
راستهای افراطی زیر سایه میانهروها
هرچند حزب ویلدرس همچنان یکی از دو حزب بزرگ پارلمان است، اما کاهش حمایت عمومی از او زمینه را برای رشد احزاب راست میانه مانند «JA21» و «فوروم برای دموکراسی» فراهم کرده است. JA21 اکنون ۹ کرسی و FvD هفت کرسی در اختیار دارند.
در مقابل، دو حزب راست نوپا ــ «جنبش دهقان-شهروند» (BBB) و «قرارداد اجتماعی جدید» (NSC) ــ نتوانستند جایگاه خود را حفظ کنند؛ اولی تنها سه کرسی باقی نگه داشت و دومی بهکلی از پارلمان حذف شد.
واکنش رهبران: شور پیروزی و پذیرش شکست
روب یتن در نخستین سخنرانی پس از اعلام نتایج، از تغییر مسیر کشور سخن گفت و تأکید کرد: «میلیونها رأیدهنده صفحه دوران نفرت و منفیبافی را ورق زدند تا دوباره با امید به آینده نگاه کنند.»
او همچنین از «تمام نیروهای میانهرو» دعوت کرد تا برای تشکیل دولتی متحد و متعهد به گفتوگو گرد هم آیند.
در مقابل، خیرت ویلدرس شکست حزبش را پذیرفت و گفت: «دوست داشتم نتیجه دیگری بگیرم، اما احزاب دیگر حاضر به همکاری با ما نبودند.» او وعده داد حزبش «اپوزیسیونی قوی» در برابر دولت آینده خواهد بود.
چشمانداز سیاسی: مسیر دشوار تشکیل دولت
از امروز، رایزنیهای رسمی برای تشکیل دولت ائتلافی در لاهه آغاز میشود. با توجه به پراکندگی آرای احزاب، احتمال میرود دستکم چهار حزب برای تشکیل دولت جدید لازم باشد.
سناریوهای اصلی شامل دو مسیر است: ائتلاف راستگرا میان دموکراتهای ۶۶، حزب آزادی (PVV) و لیبرالهای VVD و ائتلاف میانه–چپ میان دموکراتهای ۶۶، دموکراتهای مسیحی (CDA)، ائتلاف چپ–سبز و حزب کارگر.
در هر دو حالت، نقش روب یتن در تعیین جهت آینده سیاسی هلند کلیدی است. تحلیلگران و کارشناسان سیاسی معتقدند که پیروزی او و حزبش نشاندهنده چرخش آشکار افکار عمومی از سیاستهای افراطی به سوی گفتوگو، علمگرایی و مدیریت اقلیمی است.
