زینب جلالیان، قدیمیترین و تنها زن زندانی سیاسی محکوم به حبس ابد در ایران، در آستانۀ نوزدهمین سال زندان همچنان با کارشکنی مسئولان زندان مرکزی یزد و نهادهای امنیتی در دسترسی به خدمات پزشکی ضروری روبهرو است.
بر اساس اطلاعاتی که یک منبع مطلع در اختیار شبکۀ حقوق بشر کوردستان قرار داده، اوایل مهرماه سال جاری و پس از افزایش فشارهای بینالمللی، این زندانی سیاسی که ماهها از فیبروم رحمی رنج میبُرد، با پابند به یکی از مراکز درمانی خارج از زندان منتقل و تحت عمل آمبولیزاسیون فیبروم قرار گرفت. با وجود ضرورت مراقبتهای پس از عمل، وی تنها ۲۴ ساعت بعد و بدون طی دورۀ درمانی به زندان بازگردانده شد.
به گفتۀ این منبع، درد شکمی و خونریزیهای شدید جلالیان پس از عمل ادامه دارد و او همزمان با کمخونی حاد نیز مواجه است. پزشک جراح و همچنین پزشکان بهداری زندان خواستار اعزام فوری او برای انجام سونوگرافی و ام.آر.آی شدهاند؛ اما مسئولان زندان با طرح بهانۀ «گمشدن نسخه پزشک جراح»، تاکنون از انتقال او به مراکز درمانی جلوگیری کردهاند.
این وضعیت در حالی ادامه دارد که روز ۲۵ شهریور ماه، ۲۲ نهاد حقوق بشری و ۱۳ مدافع حقوق بشر در بیانیهای مشترک با ابتکار سازمان REDRESS و شبکۀ حقوق بشر کوردستان، نسبت به وضعیت سلامتی جلالیان هشدار داده و خواستار دسترسی فوری او به درمان و آزادی بیقید و شرط وی شده بودند.
همزمان، زینب جلالیان در نامهای سرگشاده از سالها زندان، شکنجه، محرومیت از ملاقات و درمان سخن گفته و تأکید کرده بود: «پس از حدود بیست سال زندگی در زندان، بیماریهای پوستی، عفونی و اختلالات روانی سراغت میآیند… بهویژه وقتی زندانی سیاسی باشی، محدودیتها و بیتوجهیهای بیشتری بر تو تحمیل میشود.»
او در بخش دیگری از این نامه به ارجاع پرونده پزشکیاش به پزشکی قانونی اشاره کرده و نوشته بود: «با وجود تشخیص پزشکان مبنی بر اینکه باید سالها پیش تحت عمل جراحی قرار میگرفتم، پزشکی قانونی اعلام کرد که “توان تحمل حبس را دارم”.»
در ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ نیز ۹ گزارشگر ویژۀ سازمان ملل متحد نگرانیهای جدی خود را نسبت به وضعیت سلامت، شکنجه و بازداشت طولانیمدت جلالیان اعلام کرده و از جمهوری اسلامی ایران خواسته بودند فوراً امکان دسترسی او به یک بیمارستان غیرنظامی و مستقل را فراهم کند. آنان هشدار داده بودند که «زمان بسیار حیاتی است».
با وجود ابتلا به بیماریهای متعدد، جلالیان سالها از حق ملاقات خانوادگی محروم بوده و پزشکی قانونی یزد نیز پیشتر اعلام کرده بود که او توان تحمل حبس را ندارد. با این حال، نهادهای امنیتی آزادی او را مشروط به «توبه و ابراز ندامت» کردهاند.
زینب جلالیان، متولد ۱۳۶۱ در روستای «دیمقشلاق» ماکو، از ۷ اسفند ۱۳۸۶ در بازداشت است. او در سال ۱۳۸۷ با اتهام «محاربه» ابتدا به اعدام و سپس در سال ۱۳۹۰ به حبس ابد محکوم شد. جلالیان در دوران بازداشت و حبس بارها تحت شکنجه قرار گرفته و چندین بار بهطور غیرقانونی میان زندانهای مختلف جابهجا شده است.
وکیل او، امیرسالار داودی، بارها تأکید کرده که ادامه حبس جلالیان طبق قانون مجازات اسلامی جدید غیرقانونی است و وی باید آزاد شود.
