تحریم دو غول نفتی روسیه، نگرانیها از کسری عرضه جهانی را تشدید کرد. بهای نفت در بازارهای جهانی روز پنجشنبه حدود پنج درصد افزایش یافت و به بالاترین سطح دو هفته اخیر رسید. علت اصلی این جهش، اعلام تحریمهای تازه ایالات متحده علیه دو شرکت بزرگ نفتی روسیه یعنی روسنفت و لوکاویل عنوان شده است.
بهدنبال این تصمیم، قیمت نفت برنت تا ۶۵ دلار و ۹۶ سنت و نفت وستتگزاس اینترمدییت تا ۶۱ دلار و ۸۳ سنت بالا رفت. رشد روزانه ۵ تا ۶ درصدی، بزرگترین افزایش از اواسط ژوئن محسوب میشود. سود معاملات گازوئیل آمریکا نیز نزدیک ۷ درصد جهش کرد.
توقف خرید چین و بازنگری هند
منابع تجاری میگویند شرکتهای دولتی چین خرید نفت دریایی از این دو شرکت روسی را متوقف کردهاند. در هند نیز پالایشگاهها در حال بازنگری جدی سبد وارداتی خود هستند.
گزارشها حاکی از آن است که شرکت ریلاینس، بزرگترین پالایشگر هند، احتمالاً خرید نفت از روسیه را کاهش داده یا بهطور کامل متوقف خواهد کرد.
کارشناسان هشدار دادهاند که خریداران برای پرهیز از حذفشدن از سیستم بانکی غرب، بهدنبال منابع جایگزیناند.
نقش حیاتی روسنفت و لوکاویل
این دو شرکت در مجموع حدود ۵۵ درصد از تولید نفت روسیه را در اختیار دارند و از منابع اصلی درآمدی دولت کرملین محسوب میشوند. درآمدهای نفتی این شرکتها نقش کلیدی در تأمین بودجه جنگ روسیه علیه اوکراین دارد.
واکنش اوپک و کرملین
وزیر نفت کویت اعلام کرد که در صورت بروز کمبود عرضه، اوپک آماده است بخشی از کاهش تولید خود را بازگرداند تا توازن بازار حفظ شود. در مقابل، ولادیمیر پوتین تأکید کرد که جایگزینی نفت روسیه زمانبر است و تحریمها را تلاشی برای فشار سیاسی خواند. او گفت: «هیچ کشور محترمی تحت فشار، کاری انجام نمیدهد.»
گسترش دامنه تحریمها
پیش از آمریکا، بریتانیا نیز همین دو شرکت را هدف تحریم قرار داده بود و اتحادیه اروپا در بسته نوزدهم خود علاوه بر محدودیتهای تازه، دو پالایشگر چینی و بازوی بازرگانی چاینااویل هنگکنگ را نیز به فهرست افزود. اثر نهایی این تحریمها به واکنش هند و توان روسیه برای یافتن خریداران جایگزین بستگی دارد.
فشار بر خریداران؛ آیا تحریمهای ثانویه در راه است؟
دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، گفت در گفتوگویی تلفنی با نارندرا مودی، نخستوزیر هند، وی اطمینان داده که هند «نفت زیادی از روسیه خریداری نخواهد کرد».
در واشینگتن اکنون سخن از اعمال تحریمهای ثانویه به میان آمده است؛ یعنی مجازات شرکتها و بانکهای خارجی که با شرکتهای تحریمشده روسی همکاری کنند.
ادوارد فیشمن، مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا و از معماران تحریمهای ایران، نوشت: «سؤال کلیدی این است که آیا واشینگتن بانکهای چینی، تاجران اماراتی و پالایشگاههای هندی را بهطور فعال تهدید به تحریم ثانویه خواهد کرد یا نه.» او پیشبینی کرد که در کوتاهمدت، معاملات نفتی با روسیه کاهش محسوسی خواهد داشت.
چشمانداز: توازن شکننده عرضه
تحلیل بانکهای سرمایهگذاری نشان میدهد تحریمهای تازه میتواند هزینههای حملونقل پنهان و مسیرهای کشتیرانی سایه را افزایش دهد. اگر خریدهای آسیایی بیش از این محدود شود، خطر کسری عرضه در بازار جهانی شدت میگیرد. با این حال، سیگنال اوپک مبنی بر آمادگی برای جبران کمبودها ممکن است بخشی از شوک بازار را خنثی کند.
نتیجه
دور تازه تحریمها، برای نخستینبار دو ستون اصلی انرژی روسیه را هدف قرار داده و این اقدام میتواند بهطور مستقیم توازن بازار جهانی نفت را تحت تأثیر قرار دهد. مسیر آینده قیمتها به واکنش چین، هند و ظرفیت واقعی اوپک برای افزایش عرضه بستگی دارد.
