از بگرام به عنوان پایگاهی یاد میشود که آمریکاییها با تجهیزات گسترده آن را به طالبان واگذار کردند. خروج نیروهای آمریکا در دوران ریاستجمهوری ترامپ آغاز شد و در دوره بایدن عملی گردید. اکنون ترامپ در سودای دستیابی دوباره به بگرام است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، بار دیگر بر ضرورت بازپسگیری پایگاه بگرام در افغانستان و اهمیت راهبردی آن تأکید کرد و گفت: «یکی از دلایل این است که تنها یک ساعت با محلی که چین در آن سلاحهای هستهای تولید میکند فاصله دارد.»
منابع فعلی و سابق دولت آمریکا هشدار میدهند که چنین اقدامی در عمل نیازمند امکاناتی فراتر از توان عملیاتی کنونی است. به گفته این منابع، بازپسگیری بگرام بدون اعزام بیش از ۱۰ هزار نیروی آمریکایی، ایجاد سیستمهای دفاعی پیشرفته و بازسازی گسترده پایگاه، تقریباً غیرممکن خواهد بود.
ترامپ در نشست خبری مشترک با نخستوزیر بریتانیا، کییر استارمر، پایگاه بگرام را «از نظر راهبردی نزدیک به چین» توصیف کرد و مدعی شد: «میخواهیم آن پایگاه را پس بگیریم.» با این حال، یک مقام مطلع آمریکایی خاطرنشان کرد: «هیچ برنامه عملیاتی برای تصرف نظامی بگرام وجود ندارد و هرگونه تلاش در این زمینه مستلزم دهها هزار نیرو، پشتیبانی لجستیکی سنگین و هزینههای کلان برای تعمیر و تجهیز مجدد است.» این مقام افزود حتی در صورت کنترل دوباره پایگاه، پاکسازی محیط پیرامونی و حفاظت در برابر حملات راکتی و دیگر تهدیدات اقدامی بسیار پیچیده خواهد بود.
موانع عملی و سیاسی پیشرو
کارشناسان نظامی و امنیتی تأکید میکنند که حتی در صورت موافقت طالبان با استقرار مجدد نیروهای آمریکایی در بگرام، این پایگاه با تهدیدهای متنوع و جدی روبهرو خواهد بود. این تهدیدها شامل فعالیت شاخه خراسان داعش، حضور عناصر القاعده در افغانستان و همچنین خطر موشکی پیشرفته از سوی ایران است.
یک مقام دفاعی سابق آمریکا نیز مزیتهای استراتژیک ادعایی نزدیکی بگرام به چین را کماهمیت دانسته و تأکید کرده است: «کفه ریسکها به مراتب سنگینتر از مزیتهای احتمالی است.» ترامپ در سخنان خود بهطور ضمنی از «جلب رضایت طالبان» سخن گفته، اما نحوه دستیابی به چنین توافقی با گروهی که سابقه جنگ طولانی با آمریکا دارد، روشن نیست.
رایزنی با طالبان درباره پرونده گروگانها
همزمان، مقامهای آمریکایی در کابل درباره وضعیت شهروندان آمریکایی در افغانستان رایزنی کردهاند. آدم بوهلر، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور گروگانها، و زلمی خلیلزاد، فرستاده سابق آمریکا، با امیرخان متقی وزیر خارجه طالبان دیدار کردهاند. طالبان اخیراً از «توافق برای تبادل بازداشتشدگان» خبر دادهاند؛ اقدامی که به گفته تحلیلگران میتواند آزمونی برای هرگونه «نرمالسازی» محدود باشد، اما ارتباط مستقیمی با بازگشت نظامی آمریکا به بگرام ندارد.
بگرام؛ پایگاهی با سابقه دو دهه
پایگاه بگرام، بزرگترین مرکز نظامی آمریکا در افغانستان پس از حملات ۱۱ سپتامبر، پس از خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۲۱ به دست طالبان افتاد. ترامپ که آغاز روند خروج نیروها را در توافق ۲۰۲۰ با طالبان رقم زده بود، اکنون از واگذاری پایگاه انتقاد میکند و میگوید: «میخواهیم آن را پس بگیریم، چون آنها به چیزهایی از ما نیاز دارند»، بدون آنکه توضیح بیشتری بدهد که منظورش از این «چیزها» چیست.
در همین حال، مقامهای آمریکایی در حال بررسی روند خروج آشفته ۲۰۲۱ هستند؛ تصمیمی که به گفته برخی از مقامات وقت، بر تمرکز آمریکا در رقابت با چین تأثیر گذاشته است.
