بە گزارش سیانان، برای دههها، کشورهای ثروتمند خلیج فارس خود را بهعنوان واحههایی از ثبات در منطقهای پرتنش معرفی کردهاند، با پایتختهایی مدرن و اقتصادهایی رو به رشد که توسط میلیونها کارگر خارجی حمایت میشوند. اما امسال، این حس امنیت دچار تزلزل شد.
ایران در ژوئن پس از ضربه ایالات متحده به تأسیسات هستهای خود، یک پایگاه هوایی آمریکایی در قطر را هدف قرار داد. این هفته نیز اسرائیل به رهبری سیاسی حماس در دوحه حمله کرد. این تحولات باعث شده است جنگ غزه که تقریباً دو سال پیش آغاز شد، بیش از پیش به مرزهای کشورهای خلیج نزدیک شود.
با محدودیت گزینههای نظامی، قطر وعده داده است که پاسخ «جمعی» به حمله اسرائیل ارائه دهد. نخستوزیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، روز چهارشنبه به CNN گفت که این پاسخ در حال مشورت با شرکای منطقهای است و تصمیم نهایی در اجلاس عربی-اسلامی در دوحه این هفته اعلام خواهد شد.
امارات متحده عربی، با نزدیکترین روابط با اسرائیل، سریعترین واکنش را نشان داد. رئیسجمهور امارات، محمد بن زاید آل نهیان، کمتر از ۲۴ ساعت پس از حمله به دوحه سفر کرد تا هماهنگیهای لازم با قطر برای پاسخ به اسرائیل را انجام دهد. امارات همچنین یک دیپلمات اسرائیلی را احضار کرد و حمله را محکوم نمود.
تحلیلگران منطقهای معتقدند کشورهای خلیج فارس در تلاشاند وحدت منطقهای خود را نشان دهند و حملات بیشتر اسرائیل را بازدارنده کنند، اما با گزینههای عملی محدودی روبهرو هستند. بدر السیف، استادیار تاریخ در دانشگاه کویت، میگوید: «اگر اکنون موضعی اتخاذ نکنیم، پایتختهای خلیج فارس میتوانند هدف بعدی باشند.»
گزینههای دیپلماتیک
یکی از گزینههای مطرح، کاهش روابط دیپلماتیک یا بازنگری در توافقهای ابراهیم است، توافقی که عادیسازی روابط اسرائیل با امارات، بحرین و مراکش را تضمین میکند. پیش از حمله، مقامات امارات نسبت به طرحهای اسرائیل برای ضمیمه کردن بخشهایی از کرانه باختری هشدار داده بودند.
قطر نیز به دنبال پاسخ حقوقی و استفاده از سازوکارهای بینالمللی است.
روز پنجشنبه، دوحه موفق شد برای بیانیهای متفقالقول در شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه حمله اسرائیل لابی کند. حسن الحسن، پژوهشگر مؤسسه بینالمللی مطالعات راهبردی، میگوید این میتواند نقطه عطفی برای ورود کشورهای خلیج فارس به فرآیندهای بینالمللی علیه اسرائیل باشد.
امنیت منطقهای
با وجود اختلافات داخلی، کشورهای خلیج فارس همچنان توسط معاهدات دفاعی متقابل متحد هستند. فعالسازی پیمان نظامی «نیروی سپر شبهجزیره» میتواند یکی از گزینهها باشد. این شامل ایجاد یک فرماندهی متحد، ادغام سیستم دفاع هوایی و موشکی و توسعه قابلیتهای بومی است.
با وجود وابستگی نظامی شدید به ایالات متحده، شکستهای اخیر آمریکا در حفاظت از قلمروهایشان ممکن است کشورها را به سمت تنوعبخشی دفاعی و تقاضای تضمینهای امنیتی قویتر سوق دهد. الحسن میگوید: «کشورهای خلیج اکنون متوجه شدهاند که بهطور خاص برای مقابله با تهدید اسرائیل مجهز نیستند، زیرا امنیت ملیشان به مشارکت دفاعی با آمریکا وابسته است.»
پاسخ اقتصادی
کشورهای خلیج فارس میتوانند از صندوقهای ثروت ملی خود برای اعمال محدودیتهای تجاری یا تحریم شرکتهایی که با اقتصاد اسرائیل مرتبط هستند، استفاده کنند. سرمایهگذاریهای چندتریلیون دلاری این کشورها در اقتصاد جهانی بهویژه در ایالات متحده، اهرمی برای نفوذ در مراکز تصمیمگیری جهانی بهشمار میآید.
بدر السیف میگوید: «اگر احساس ناامنی کنیم، سرمایهها میتوانند به جای امنتری منتقل شوند یا برای تضمین امنیت خلیج صرف شوند.»
کشورهای خلیج فارس اکنون در موقعیتی بیسابقه قرار دارند؛ آنها باید میان حفظ روابط با اسرائیل و ایالات متحده و واکنش به حملات اخیر تعادل برقرار کنند، در حالی که گزینههایشان محدود و پیچیده است.
