بحران اقلیمی یک چالش جهانی است، اما تأثیرات آن بهطور برابر توزیع نمیشود. زنان و دختران، بهویژه در کشورهای جنوب جهانی، بار سنگینتری را متحمل میشوند. از افزایش خطر خشونت گرفته تا اختلال در آموزش و معیشت، بحران اقلیمی بهعنوان یک «ضریب تهدید» عمل میکند و نابرابریهای سیستمیک را تشدید میکند.
یک پروژه بصری جدید توسط سیانان، با همکاری هفت عکاس زن از هفت کشور، چالشهای عمیقی را که زنان و دختران با آن مواجهاند و همچنین مقاومت و مبارزە آنان را به تصویر میکشد.
نگاهی جهانی به مبارزه و مقاومت
سازمان ملل متحد مدتهاست هشدار داده که تغییرات اقلیمی نابرابریهای جنسیتی را عمیقتر میکند. به گفته سلوین هارت، مشاور ویژه سازمان ملل در امور اقدام اقلیمی و انتقال عادلانه، زنان در کشورهای فقیر و آسیبپذیر در خط مقدم این بحران قرار دارند. او به سیانان گفت: «متأسفانه، سیاستها یا استراتژیهای ما واقعاً برای مقابله با این چالش طراحی نشدهاند.» این پروژه نشان میدهد که چگونه رویدادهای آبوهوایی شدید و تغییرات زیستمحیطی زندگی انسانها را مختل میکنند، از نیجریه تا بنگلادش، و در عین حال عزم زنان و دختران برای سازگاری و مقاومت را به نمایش میگذارد.
آموزش در معرض خطر در نیجریه
در نیجریه، بحران اقلیمی یک بحران آموزشی از پیش موجود را تشدید میکند. یونیسف گزارش میدهد که بیش از ۱۰ میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله از کلاسهای درس غایب هستند و این آمار برای دختران در مناطق شمال شرقی و شمال غربی وخیمتر است. فقر، جغرافیا و تبعیض جنسیتی موانع دیرینهای هستند، اما افزایش دما و سیلهای ناگهانی و رانشهای مکرر زمین، دسترسی به مدارس را دشوار و کلاسها را ناامن کرده است. خانوادههایی که برای بقا تلاش میکنند، اغلب دختران را از مدرسه خارج میکنند تا در کارهای خانه کمک کنند یا درآمدی کسب کنند، که چرخه فقر را تداوم میبخشد.
در زاریا، در شمال نیجریه، مرکز آموزش دختران برنامههایی برای ماندن دختران در مدرسه و آموزش مهارتهای مقابله با آبوهوای شدید اجرا میکند. حبیبا محمد، مدیر این مرکز، میگوید: «آموزش در مورد تغییرات اقلیمی به دختران کمک میکند تا در زمانهای دشوار از خود حمایت کنند و برای آن آماده شوند.» این تلاشها امیدبخش است، اما مقیاس چالش همچنان عظیم است.
دفاع از معیشت در آمازون برزیل
در حوضه آمازون برزیل، زنان برای حفاظت از معیشت و محیط زیست خود مبارزه میکنند. آمازون، این مخزن کربن حیاتی، تحت تأثیر جنگلزدایی گسترده برای کشاورزی و دامداری قرار دارد. زنانی که نارگیلهای درخت باباسو را جمعآوری میکنند، با محدودیت دسترسی به دلیل نفوذ شرکتها مواجهاند. بیش از ۲ هزار زن برای تشکیل جنبش «شکستهکنندگان باباسو» متحد شدهاند تا برای حقوق خود بر زمین و شیوههای کشاورزی پایدار مبارزه کنند.
این جنبش نهتنها برای بقای اقتصادی، بلکه برای برابری جنسیتی است. این زنان با به چالش کشیدن سلطه شرکتها، امنیت غذایی خود را حفظ کرده و به حفاظت از آمازون، که سپری در برابر تغییرات اقلیمی است، کمک میکنند. کنشگری آنان پیوند عدالت زیستمحیطی و اجتماعی را برجسته کرده و نقش زنان در حفاظت از اکوسیستمها را نمایان میکند.
افزایش خطر قاچاق انسان در فیلیپین
بحران اقلیمی همچنین خطر قاچاق انسان را افزایش میدهد، بهویژه برای زنان و دختران. گزارش سال ۲۰۲۲ دفتر مقابله با جرایم سازمانیافته سازمان ملل متحد نشان میدهد که فقر و آوارگی ناشی از تغییرات اقلیمی، زنان را در برابر استثمار جنسی آسیبپذیرتر میکند. در فیلیپین، پس از طوفان هایان در سال ۲۰۱۳ که بیش از ۶ هزار کشته و ۴.۴ میلیون آواره بر جای گذاشت، قاچاق انسان افزایش یافت. با پیشبینی دانشمندان مبنی بر دوبرابر شدن طوفانهای شدید تا سال ۲۰۵۰، این خطرات احتمالاً شدت خواهد گرفت.
سازمانهایی مانند بنیاد «توانمندسازی و توسعه بازیابی مردم» (PREDA) با نجات زنان و دختران از استثمار و فراهم کردن پناهگاه برای بازماندگان، برای مقابله با قاچاق مبارزه میکنند. این تلاشها حیاتیاند، اما افزایش فراوانی بلایای اقلیمی، تهدیدی رو به رشد برای جمعیتهای آسیبپذیر ایجاد میکند.
سلامت مادران در موج گرمای پاکستان
در استان سند پاکستان، که میزبان جیکوبآباد — یکی از گرمترین شهرهای جهان — است، گرمای شدید سلامت مادران را به خطر میاندازد. تحلیل سال ۲۰۲۰ مجله پزشکی بریتانیا نشان داد که افزایش ۱ درجه سانتیگراد دما، زایمان زودرس و مردهزایی را حدود ۵ درصد افزایش میدهد. در موج گرمای ۲۰۲۲، که دما به ۵۰ درجه سانتیگراد رسید، زنان باردار از غش، بیماری، بیاشتهایی و کمآبی گزارش دادند. بسیاری مجبور بودند در فضای باز کار کنند که خطرات سلامتی را تشدید میکرد.
چالشهای پس از زایمان نیز شدید است؛ زنان در گرما برای شیردهی دچار مشکل شده و نگران سلامت نوزادان خود در خانههای بدون سیستم خنککننده هستند. «ائتلاف روبان سفید» خواستار حمایت مالی بهتر و دسترسی به پنلهای خورشیدی برای تأمین برق پنکهها شده است. این داستانها، نیاز فوری به سیستمهای بهداشتی مقاوم در برابر اقلیم که به نیازهای زنان پاسخ دهد را برجسته میکنند.
مهاجرت و آوارگی در گواتمالا
گواتمالا، یکی از آسیبپذیرترین کشورهای جهان در برابر اقلیم، با فصلهای بارانی نامنظم و طوفانهای مخرب مواجه است که جوامع کشاورزی را ویران میکند. در مناطق مرتفع غربی، شکست محصولات و از بین رفتن معیشت، مهاجرت را تحریک میکند و مردان اغلب برای یافتن کار به جاهای دیگر میروند. زنان که با منابع محدود باقی میمانند، بار دوگانه مراقبت از خانواده و کسب درآمد را به دوش میکشند. مؤسسه اقتصاد و صلح تخمین میزند که تغییرات اقلیمی ممکن است تا سال ۲۰۵۰ حدود ۱.۲ میلیارد نفر را آواره کند.
سازمانهای غیرانتفاعی مانند بنیاد «اکوتوسعه و حفاظت» با آموزش و پرورش، کمک بە رهبری زنان و برنامههای کشاورزی جنگلی، از زنان در جوامع ایزوله حمایت میکنند. این ابتکارات به زنان کمک میکند تا با شرایط متغیر سازگار شوند، اما فقدان دادههای جامع درباره مهاجرت اقلیمی، نیاز به پاسخهای سیاستی قویتر را نشان میدهد.
ازدواج کودکان در بنگلادش
در بنگلادش، کشوری بسیار آسیبپذیر در برابر تغییرات اقلیمی، آبوهوای شدید خانوادهها را به فقر سوق داده و خطر ازدواج کودکان را افزایش میدهد. سازمان نجات کودکان، بنگلادش را بهعنوان «نقطه داغ اضطراری» برای حقوق دختران رتبهبندی کرده و گزارش میدهد که سالانه حدود ۹ میلیون دختر در سراسر جهان با خطر شدید بلایای اقلیمی و ازدواج کودکان مواجهاند.
ماروفا خاتون، که در ۱۱ سالگی پس از ویرانی طوفانها و سیلها در جامعهاش ازدواج کرد، اکنون در ۱۴ سالگی مادر یک نوزاد سهماهه است. او به سیانان گفت: «به دلیل وقوع مکرر بلایای طبیعی، پدرمان نمیتواند هزینههای ما را تأمین کند.»
تعهدات جهانی برای پایان دادن به ازدواج کودکان تا سال ۲۰۳۰ وجود دارد، اما تغییرات اقلیمی این تلاشها را پیچیده میکند. سازمانهایی مانند «دختران، نه عروسها» برای تغییرات سیستمیک تلاش میکنند و بر نیاز به مقابله با فقر و بیثباتی زیستمحیطی برای حفاظت از آینده دختران تأکید دارند.
خشونت جنسیتی در کنیا
نوسان سریع کنیا از خشکسالی فاجعهبار تا سیلهای مرگبار، ۷۵ درصد جمعیت این کشور را که به کشاورزی وابستهاند در بحران قرار داده است. ناامنی غذایی حاد و آوارگی، خطر خشونت جنسیتی را افزایش میدهد؛ مشکلی که طبق گزارش سازمان ملل، یکسوم زنان جهان را در طول زندگیشان تحت تأثیر قرار میدهد. استرس اقتصادی و سفرهای طولانی برای تهیه غذا و آب، زنان را در معرض خشونت شریک زندگی و استثمار جنسی قرار میدهد.
ائتلاف علیه خشونت علیه زنان در کنیا، از طریق حمایت و ارائه خدمات، از حقوق زنان و دختران دفاع میکند. تلاشهای آنان برای شکستن چرخه خشونت تشدیدشده توسط تغییرات اقلیمی قابل تقدیر است، اما مقیاس چالش نیازمند تغییرات سیستمیک گستردهتری است.
درخواست برای سیاستهای اقلیمی پاسخگو به جنسیت
داستانهای این زنان و دختران حقیقتی آشکار را نشان میدهد: بحران اقلیمی همە را تحت تاثیر قرار میدهد، اما تأثیرات آن بهطور نامتناسبی بر کسانی وارد میشود که از پیش حاشیهنشیناند، از آموزش تا سلامت، از معیشت تا ایمنی. بااینحال مبارزە آنان — چه از طریق جنبشهای مردمی در برزیل یا برنامههای آموزشی در نیجریه — راهی بهسوی آینده ارائه میدهد. مقابله با این چالشها نیازمند سیاستهایی است که برابری جنسیتی را در اولویت قرار دهند، از سرمایهگذاری در آموزش دختران تا اطمینان از دسترسی به منابع مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی.
در حالی که جهان با بحران اقلیمی رو به رشد دستوپنجه نرم میکند، صدای زنان و دختران باید در خط مقدم راهحلها قرار گیرد. بقا و قدرت آنان نهتنها گواهی بر تابآوری انسانی است، بلکه فراخوانی برای اقدام بهسوی آیندهای عادلانهتر و پایدارتر است.
