عبدالله اوجالان، رهبر خلق کورد در تبیین سیستم جایگزین دولتمحور، از مفهوم «ملت دموکراتیک» سخن میگوید؛ مدلی اجتماعی که بر پایه کثرتگرایی، مشارکت مردمی و همزیستی در تفاوتها بنا شده است. در این چارچوب، «انتگراسیون مثبت» بهعنوان راهحلی بنیادین برای حل مسئله کورد و گذار به جامعهای دموکراتیک مطرح میشود.
به گفته عبدالله اوجالان، ملت دموکراتیک نه یک یگانگی اتنیکی، مذهبی یا فرهنگی، بلکه یک همزیستی متکثر و خودسازمانده است که از دل شوراهای مردمی، سازمانهای زنان و ابتکارات اجتماعی میروید. این مدل، نه بر قدرتهای مرکزگرا و ساختارهای سرکوبگر، بلکه بر گفتوگو، تغییر متقابل و اخلاقیات همزیستی تکیه دارد.
در این میان، مفهوم «انتگراسیون مثبت» محور بنیادین این سیستم به شمار میآید؛ شیوهای از پیوست اجتماعی که برخلاف الگوهای کلاسیک دولت-ملت، افراد را به عنوان سوژههای فعال، دگرگونساز و متکثر به رسمیت میشناسد.
سه ویژگی کلیدی «انتگراسیون مثبت» از نگاه اوجالان:
سوژهگرایی: افراد و هویتها را حذف نمیکند، بلکه آنها را به عاملان کنشگر اجتماعی تبدیل میکند.
دگرگونسازی: به جای انطباق با ساختارهای موجود، آنها را به چالش کشیده و به سوی تغییر سوق میدهد.
کثرتگرایی: بر یکدستی زبانی، فرهنگی یا ملی تکیه ندارد، بلکه بر پایه همزیستی در تفاوتها عمل میکند.
از دید اوجالان، این نوع انتگراسیون نه تنها پروژهای سیاسی، بلکه مداخلهای تاریخی است برای رهایی واقعی جوامع تحت ستم. انتگراسیون منفی، که در قالب سرکوب، انکار و جذب تحمیلی عمل میکند، در نهایت به بازتولید خشونت و بحران منتهی میشود. اما انتگراسیون مثبت، امکان بازسازی صلح اجتماعی، دموکراتیکسازی دولت و سوژهسازی جامعه را فراهم میآورد.
پرسش محوری در خاورمیانه و ترکیه
به باور عبدالله اوجالان، مسئله اصلی امروز خاورمیانه و ترکیه درباره کوردها این نیست که آنها به کجا تعلق دارند، بلکه این است که «چگونه» و «با چه الگویی» میتوانند در جامعه سیاسی مشارکت کنند. پاسخ به این پرسش، به انتخاب میان انتگراسیون منفی و مثبت گره خورده است؛ انتخابی که سرنوشت دموکراسی در منطقه را رقم خواهد زد.
